(Glaucoma) یا بیماری آب سیاه

  (Glaucoma)  

آب سیاه 

گلوکوم (Glaucoma) یا بیماری آب سیاه : 

به معنای بالارفتن فشار داخل چشم  می باشد که می تواند سبب آسیب عصب بینایی و در نتیجه کوری دائمی شود. باید دانست که بعضی از انواع بیماری آب سیاه می تواند تا مراحل انتهایی بیماری هیچ علامتی نداشته باشد و هنگامی فرد متوجه بیماری خود می گردد که بسیاری از رشته های عصب بینایی وی از بین رفته و دید بشدت و بطور غیر قابل برگشت افت کرده است.  بنابراین تشخیص زودرس آب سیاه و شروع درمان به موقع؛ کلید اصلی در پیشگیری از پیشرفت بیماری و کاهش دید بیمار  خواهد بود.

در چشم دائما مایع شفافی ترشح می گردد که به آن زلالیه می گویند و این مایع از محلی که زاویه (محل تلاقی قرنیه با عنبیه) نامیده می شود؛ خارج می گردد. اگر بدلیلی انسداد یا مانعی بر سر راه خروج این مایع در چشم ایجاد گردد و زلالیه نتواند براحتی از چشم خارج گردد؛ در اینصورت فشار  داخل چشم بالا می رود.  

انواع بیماری آب سیاه: 

بطور کلی بیماری آب سیاه را به دو گونه زاویه باز و زاویه بسته تقسیم بندی می کنند. گلوکوم زاویه باز از آنجا به این نام خوانده می شود که زاویه ای که مایع از آن خارج می شود "باز" است. با این حال، به دلایل نا مشخص، تخلیه زلالیه به کندی صورت می گیرد. کندی حرکت زلالیه سبب تجمع آن و بالا رفتن فشار داخل چشم می شود. در گلوکوم زاویه بسته؛ بدلیل تنگی شدید زاویه و یا مسدود شدن آن؛ مایع زلالیه نمی تواند از چشم خارج شود. در این بیماران یک افزایش ناگهانی و بسیار بالا در فشار چشم دیده می شود. این افزایش فشار می تواند در مدت بسیار کوتاه سبب آسیب دیدن عصب بینایی و کاهش دید شود. گلوکوم زاویه باز در ابتدا علامت خاصی ندارد. دید طبیعی بوده و هیچگونه درد و یا ناراحتی وجود ندارد. با ادامه یافتن بیماری، آرام آرام میدان بینایی بیمار محدود و محدودتر می شود؛ اما دید مرکزی تا مراحل نهایی بیماری حفظ می گردد. به همین جهت؛ بیمار نمی تواند در مراحل ابتدایی متوجه بیماریش گردد. در صورت عدم درمان؛ در مراحل انتهایی؛ بیمار ناگهان متوجه می شود که دید محیطی اش بشدت محدود شده است؛ درست مثل اینکه که دارد از درون یک لوله تفنگ به اطراف نگاه می کند. با ادامه یافتن بیماری؛ باقیمانده دید در مرکز نیز از بین رفته و بیمار کور می شود. بر عکس؛ گلوکوم با زاویه بسته معمولا بسیار پر سر و صداست و با علائم شدید درد چشم؛ تهوع؛ سردرد؛ قرمزی چشم؛ و تاری دید که بصورت ناگهانی بروز می کند؛ خود را نشان می دهد که یک اورژانس است و بیمار باید سریعاً درمان شود. در صورت عدم درمان، بیمار ممکن است در مدت بسار کوتاهی برای همیشه نابینا گردد. نوع دیگر این بیماری می تواند در بدو تولد وجود داشته باشد و یا بتدریج در سنین پایین خود را نشان دهد که به آن آب سیاه مادرزادی می گویند. کودکان مبتلا معمولاً علائم واضحی نظیر بزرگی قرنیه؛ خاکستری و کدر شدن رنگ قرنیه، حساسیت به نور، و اشکریزش شدید را دارند. آب سیاه همچنین می تواند بدنبال بعضی از جراحی های چشم مانند عمل آب مروارید مادرزادی؛ بدنبال آسیب های چشمی، بعضی تومورهای چشمی، بدنبال التهاب داخل چشمی؛ بیماری دیابت؛ و یا مصرف بعضی از داروها (کورتون) بروز نماید. تشخیص زودرس و به موقع بیماری آب سیاه: اگر سن شما بالای چهل سال است حتما به چشم پزشک مراجعه و حداقل برای یکبار از میزان فشارچشم خود اطلاع پیدا کنید (آب سیاه یعنی بالا بودن غیر طبیعی فشار چشم). باید بدانیم بعضی از بیماریها نیز می تواند ریسک ابتلا به آب سیاه را بیشتر کند. سردسته این بیماریها، بیماری قند و بیماری فشار خون می باشد. در چشمهای با نزدیک بینی بالا نیز ریسک ابتلا به بیماری آب سیاه در آنها بیشتر می باشد. اگر در افراد فامیل و نزدیکان (نسبی) شما کسی را با بیماری آب سیاه (بالا بودن فشار چشم) سراغ دارید در اولین فرصت سعی کنید از وضعیت فشار چشمتان اطمینان پیدا کنید. چرا که احتمال ابتلا به بیماری آب سیاه در کسانیکه در خانواده شان سابقه این بیماری وجود دارد، بیشتر است. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما آب سیاه داشته باشد شانس گرفتاری چشم شما به این بیماری در حد ۲۰ در صد خواهد بود. اگر به هر دلیلی از داروی کورتون (خوراکی، تزریقی، استنشاقی، و یاقطره) استفاده می نمایید، در طول مدت درمان باید از وضیعت فشار چشم خود اطلاع حاصل نمایید. چرا که مصرف هر نوع داروی کورتون دار بمدت حدودا بیش از یک هفته تا ده روز در بعضی از افراد می تواند سبب بالا رفتن فشار چشم و آسیب دائمی و غیر قابل برگشت عصب بینایی چشم گردد. اگر قبلا تحت عمل آب مروارید از نوع مادرزادی قرار گرفته اید بهتر است که در هر ویزیت (حداقل سالی یک بار برای سالیان متوالی)، از چشم پزشکتان سراغ میزان فشار چشم خود را بگیرید. 

درمان:هدف در درمان بیماری آب سیاه؛ پایین آوردن فشار داخل چشم  به کمک روش های مختلف مانند دارو درمانی؛ لیزر درمانی؛ جراحی؛ و یا ترکیبی از این روشها می باشد که بسته به نوع و شدت بیماری توسط پزشک معالج انتخاب می گردد. باید بدانیم که درمان آب سیاه هیچگاه افت دید و آسیب قبلی را نمی تواند جبران کند و در بهترین شرایط فقط می تواند از آسیب بیشتر پیشگیری نماید.