راهکارهای متداول برای رفع بوی بد دهان

 راهکارهای متداول برای رفع بوی بد دهان

بوی بد دهان یکی از مشکلات متداول در جامعه است که میتواند علتهای مختلفی داشته باشد. دلیل عمده و اصلی آن وجود یک باکتری غیرهوازی در بیوفیلمی است که روی زبان شکل می گیرد. این باکتری پروتئین موجود در غذاها را شکسته و گازهایی مثل سولفیدهیدروژن و اسکاتول تولید میکند.

بوی بد دهان  در اول صبح تقریباً در همه افراد شایع است. این مشکل را می توان با بهداشت و نظافت دهان، کنترل کرد. اما خیلی افراد حتی پس از تمیز کردن دهان نیز ممکن است به خاطر برخی مشکلات دهانی، همچنان دچار این بو باشند. برخی از بیماری ها نیز می تواند موجب بدبو شدن دهان شود. علت اصلی این بیماری باید شناخته شده و درمان برطبق آن صورت گیرد.

در زیر به برخی از متداولترین راه ها برای کاهش و درمان بوی بد دهان اشاره می کنیم:

1) نظافت دهان

برای کاهش فعالیت باکتری ها، باید همیشه دهان را تمیز نگه داشت. پس از  غذا خوردن، غرغره کردن با آب ولرم لازم است. حتی پس از خوردن تنقلات، شیرینی، و بیسکویت حتماً باید دهان را با آب تمیز کرد. دوبار در روز باید مسواک بزنید. گفته می شود که مسواک اول صبح برای زیبایی است و مسواک آخر شب برای سلامتی.

2) تکنیک های مسواک زدن

برای گرفتن نتیجه بهتر باید از تکنیک های معمول مسواک زدن استفاده کرد. خیلی از افراد با مسواک زدن شدید باعث آسیب رساندن به لثه های خود می شوند. مسواک زدن پس از صرف هر غذا و نوشیدنی هم می تواند به مینای دندان آسیب برساند. موهای مسواک باید نرم اما به اندازه کافی سخت باشند تا بتوانند موادزائد را از منافذ دندانها بیرون بکشند. مهمترین چیز در مسواک زدن، جهت آن است.

دندانهای بالایی را باید در جهت روبه پایین و دندانهای پایین را در جهت روبه بالا مسواک زد. این مسئله هم برای سطح خارجی و هم داخلی صدق می کند. بعد نوبت به تاج دندانها می رسد. در این حالت مسواک زدن باید در جهت روبه جلو و روبه عقب صورت گیرد. این مسئله هم برای دندانهای بالا و هم پایین صدق می کند.

3) تمیز کردن زبان

لایه زرد یا سفید رنگ روی زبان می تواند موجب بدبو شدن آن شود. این مسئله در اول صبح بیشتر است و باید دوبار در روز به کمک تمیزکننده زبان انجام شود. تمیزکننده های زبان را باید به آرامی بدون آسیب رساندن به جوانه های چشایی روی زبان انجام داد.

4) خلال دندان

از خلال دندان برای بیرون کشیدن خرده های غذا از لای دندانها استفاده می شود. این ابزار مخصوصاً بعد از خوردن گوشت و ماهی بسیار مفید است. برای جلوگیری از آسیب رسیدن به لثه ها باید به آرامی از آن استفاده کنید.

5) غرغره کردن

پس از صرف هر غذا، غرغره کردن با آب ولرم بسیار مفید است. برای گرفتن نتیجه بهتر است این غرغره کردن را با آب نمک انجام دهید. دهان شوی های مختلفی نیز در بازار موجود است که می توانید از داروخانه ها خریداری کنید. غرغره کردن با دهان شوی هم به رفع بوی بد دهان کمک میکند.

6) عادات غذایی

برخی از موادغذایی نیز بوی خاصی ایجاد می کنند که ممکن است برای سایرین خوشایند نباشد. پیاز خام بهترین نمونه آن است. گفته می شود که خوردن یک سیب در روز دکتر را از شما دور می کند و خوردن یک پیاز خام در روز هم همه را از شما دور می کند. دقت به زمان غذاخوردن اهمیت زیادی دارد.

7) نوشیدن آب

خشکی دهان محل بسیار مناسبی برای فعالیت باکتری ها ایجاد می کند که موجب بدبو شدن دهانمی شود. برای حفظ رطوبت دهان و کاهش تکثیر باکتریها، وجود بزاق دهان ضروری است. تولید بزاق با توازن آب بدن رابطه نزدیک دارد، درنتیجه باید در طول روز به مقدار کافی آب بنوشید.

8) خنک کننده های دهان

خنک کننده های مصنوعی و طبیعی دهان می تواند شدت بوی بد دهان را تاحدی پایین بیاورند. برای این منظور معمولاً از موادغذایی تند استفاده می شود. ادویه های جویدنی مثل میخک، زیره، هل، دارجین، و زنجبیل می توانند مفید باشند. همه مرکبات هم می توانند بوی بد دهان را کاهش دهند. نک کننده های دهان و آدامس را می توانید از بازار تهیه کنید. اما باید دقت کنید که برخی از این محصولات می تواند آسیب هم ایجاد کند.

اگر راهکارهای بالا جواب نداد، چه باید کرد؟

می توانید از راه حل های زیر استفاده کنید:

1) از بین بردن علت

بوی بد دهان گاهی به خاطر برخی بیماری های خاص مثل دیابت، تب، اختلالات معده، و بیماری های کبد ایجاد می شود. با از بین بردن و کاهش علت اولیه، بوی بد هم اتوماتیک وار از بین می رود.

2) داروهای جدید

اگر بوی بد دهان به خاطر عفونت خاصی باشد، داروهای آنتی بیوتیک ، ضدقارچ و ضد ویروس مناسب می تواند مفید باشد. اگر بوی بد دهان به خاطر هر نوع بیماری مزمن یا خودایمن باشد ممکن است از استیروئید هم استفاده شود. قرص های تولیدکننده بزاق هم میتوان مصرف کرد.

3) جرم گیری دندانها

جرم گیری دندانها توسط دندانپزشک پلاک و رسوب روی دندنها را از بین می برد. اینکار می تواند شدت بدبوی دهان را کاهش دهد. حداقل سالی یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید.

4) پر کردن کرم خوردگی دندانها

ازآنجا که کرم خوردگی دندان یکی از علتهای اصلی بوی بد دهان است، حتماً باید برای پر کردن آن به دندانپزشک مراجعه کنید. سابقاً از آلیاژهای نقره ای رنگ برای پر کردن استفاده می شود. اما امروزه با مواد مصنوعی کههمرنگ دندان هستند استفاده می شود.

5) جراحی لوزه

بیمارانی که مداوماً دچار ورم و التهاب لوزه می شوند ممکن است به خاطر تولید موادخمیری از غدد لوزه ها دچار بوی بد دهان شوند. این بیماران پس از جراحی لوزه از این مشکل خلاص می شوند.

6) مشاوره روانشناسی

افرادیکه دچار بوی بد دهان هستند ممکن است دچار افسردگی شده و خود را از جامعه دور کنند. این انزوا بر فعالیت های روزانه آنها تاثیر منفی خواهد داشت. چنین افرادی باید بدانند که همه انسانها  دچار بوی بد دهان هستند اما شدت های آن متفاوت است. باید تا جایی که می توانند برای از بین بردن شدت این بدبویی تلاش کنند و هر راه ممکنی را امتحان کنند. حمایت خانواده و دوستان برای چنین افرادی الزامی است.

برخی از افرادی که برای بوی بد دهان به پزشک مراجعه می کنند، هیچ مشکلی واقعی ندارند. اما معمولاًاز درد، تنگی نفس، ناراحتی شکم، و بوی بد دهان گلایه دارند. برای تشخیص و درمان هر علت واقعی نیاز به معاینه دقیق است. برای مداوای این افراد باید از طریق روانشناسی پیش رفت.

7) هوموپاتی

در هوموپاتی، دارویی هایی براساس وضعیت فیزیکی، احساسی، فکری و اجتماعی افراد انتخاب می شود و در قدرت و دوز مناسب برای آنها تجویز می شود. از این طریق هر مشکل سلامتی آنها ازجمله بوی بد دهان، از بین می رود.

سندرم سوزش دهان چیست ؟

سندرم سوزش دهان
* تعریف
سندرم  سوزش دهان  ( BMS‌) Mouth syndrome   Burningبا شیوع ۵/۲ تا ۱/۵ درصد کل جمعیت از شایع ترین علل مراجعه  بیماران به کلینیک های دندانپزشکی OralMedicne  به شمارمیرود .

این سندرم که با اسامی Stomatodynia، Stomatopyrosis  و Oral Dysesthesia     نیز شناخته میشود تعریف مشخصی دارد :
” احساس سوزش دهان در غیاب هر گونه ضایعه واضح مخاطی “
Davenport  و همکارانش در سال ۱۹۷۸ این سندرم را به سه درجه Moderate, Mild  و Severe    تقسیم  کرده و باتوجه به علل ایجاد کننده آن ،‌ فرم Moderate  را به عنوان شایعترین شکل بیماری تعیین نمودند .
Lamey  وLewis نیز براساس تغییر علائم بیماری درطول روز تقسیم بندی جدیدی از BMSارائه دادند. (۱۹۸۹ ) :
تیپ I)  مبتلایان صبحها علامتی ندارند اما هرچه از روز می گذرد علائم واضحتر می شوند به نحوی که حداکثر علائم عصرها بارز میگردد.
تیپ II) دراین نوع درتمام طول روز علائم وجود دارند .
در تیپ I  و II  اصولا” شبها علامتی وجود ندارد .
تیپ III)  بروز علائم دراین فرم از بیماری متناوب بوده و به فاصله هرچند روز یک بار علائم واضح در تمام طول شبانه روز احساس میشود . در فواصل حملات عود ،‌ بیماری علامتی ندارد .
لیمی ولوئیس شایعترین علل ایجاد تیپ I تا III بیماری را ، صرفنظر از عوامل عصبی  ،‌  به ترتیب کمبودهای تغذیه ای ،‌ علائم جسمانی اضطراب مزمن و حساسیت غذایی Food Allergy دانسته اند .
* علائم
۱- احساس سوزش درمخاط دهان که بیشتر درنوک و دوسوم قدامی زبان متمرکزاست . بررسی های جدید نشان داده اند که تحمل به گرما درمخاط زبان این بیماران کاهش یافته است . سوزش مخاط دهان بعد از زبان در کام سخت ولبها شایعتر است .
۲- احساس خشکی دهان در نیمی از بیماران وجود دارد .
۳- احساس مزه فلزی دردهان که در ۳۰% بیماران گزارش شده است.
*  فاکتورهای موثر درایجاد BMS
الف) فاکتورهای موضعی :
۱- زبان جغرافیایی : اصولا” Geographical Tongue با علامت  مشخصی همراه نیست اما درپانزده درصد کسانی که زبان جغرافیایی  دارند این سندرم  نیز مشاهده میشود .

۲- کاندیدیاز دهانی حلقی :  بررسی جدید نشان داده اند که در مبتلایان به BMS  رشد گونه های کاندیدا و باسیلهای کلی فرم در محوطه دهان بیشتر ازافراد  عادی است .
۳- دندان های مصنوعی نامناسب وواکنش های آلرژیک به مواد مورد استفاده دردندانپزشکی
ب )فاکتورهای سیستمی :
۱- یائسگی  :  یک بررسی در استرالیا نشان داده که بین منوپوز و BMS در ۴۳%  موارد همراهی وجود دارد (قبلا نیز چنین ارتباطی بین BMS  و اووفرکتومی گزارش شده بود )  اما جایگزینی استروژن در بهبودی  BMS تاثیری نداشته است .
۲- دیابت : ۳۹%  بیماران مبتلا به سندرم سوزش دهان ،GTT غیر عادی دارند . به نظر می رسد که وقوع Xerostomia   و شیوع  کاندیدیاز دهان دربیماران دیابتی زمینه را برای بروز BMS فراهم می سازد .
۳- بیماریهایی که با گزروستومی همراهند : نظیر سندرم شوگرن وصدمات غدد بزاقی  دراثر رادیاسیون
۴- استفاده از دیورتیکها و مصرف دخانیات
۵- بیماریهایی که با آتروفی پرزهای زبان همراهند نظیر کم خونی فقر آهن ،  آنمی پرنیسیوز وکم خونی ناشی از کمبود فولات.
۶- فاکتورهای روانی (Psychic)  :  اصولا” دربیماران مبتلا به BMS ،‌ افسردگی ، اختلالات خواب و اضطراب (‌به خصوص با  این تصور که بیماریشان نوعی سرطان است ) شایعتر است .
براساس یک مطالعه فوق حوادث ناگوار ( به خصوص مرگ عزیزان )  می تواند باعث عود حملات بیماری گردد( در ۳۳ تا ۸۲ درصد موارد ) .
*  تشخیص
درمواجهه با این بیماران  ابتدا باید شرح حال مفصلی از سوابق بیماریهای حفره دهان وامراض سیستمی مرتبط با BMS به دست آورد وسپس معاینات دندانپزشکی انجام داد . آزمایش های لازم شاملFBS ،CBC ، اندازه گیری میزان ویتامینهای B۱۲, B۶, B۲, B۱ آهن  وفولات سرم ،‌ بررسی آلرژن های دهانی و کشت قارچ هستند .
* درمان
 شامل چند جزء‌ است :
۱- حذف مواد محرک از عادات غذایی ( مصرف الکل ،‌ جویدن تنباکو ،‌ مصرف دخانیات )
۲- درمان علل مشخص گزروستومی وعفونتهای موجود BMS ( نظیر کاندیدیاز دهان وحلق )
۳- استفاده از آب سیب خنک به عنوان دهانشویه  یا استفاده از مخلوط یک قاشق مرباخوری دیفن هیدرامین ویک قاشق مرباخوری شربت کائولین  پکتین درده سی سی آب که بیمار باید چند دقیقه این مخلوط را دردهان نگهدارد وبعد بیرون بریزد .

۴- برخی  از محققان استفاده از درمان جایگزینی  با استروژن را در بیماران یائسه موثر می دانند .
۵-  درمواردی که علت عضوی واضحی برای بیماری کشف نشود استفاده از آمی تریپ تیلین ( ۷۵ تا ۱۵۰ میلی گرم  در روز )  همراه باChlordiazepoxide ( ده میلی گرم دو بار در روز ) توصیه شده است ،  برخی از مولفان کلونازپام ،‌ فلوکستین  وداکسپین را نیز دردرمان موثر دانسته اند .

بررسی ساختمان دهان و تفاوت دندان های شیری و دائمی

دهان و ساختمان دندان 

 نقش دهان:
دهان در اعمال زیادی چون صحبت کردن، خندیدن، چشیدن، گاز گرفتن، جویدن و بلعیدن غذا نقش اصلی را به عهده دارد و اولین قسمت دستگاه گوارش است که از لب‌ها شروع و به حلق منتهی می‌شود.

اولین قدم در عمل گوارش غذا، خرد کردن و جویدن مواد غذایی است که وظیفه آن به عهده دندانها می باشد. دندانها هر یک با شکل ویژه خود به اعمال بریدن (دندانهای پیش)، پاره کردن (دندانهای نیش)، نرم و له کردن (دندانهای آسیا) و نهایتاٌ به عمل جویدن غذا کمک می کنند. لازم به ذکر است که جویدن، تکلم و حفظ زیبایی صورت، سه وظیفه اصلی دندانها می‌باشد.

 لایه‌ها و سطوح مختلف دندانی:
دندان از اجزا، لایه ها و سطوح مختلفی تشکیل شده اند که هر کدام نام و تعریف مخصوص به خود دارند. همانگونه که در شکل ۱-۲ مشخص است، هر دندان به سه قسمت کلی تاج، طوق و ریشه تقسیم می‌شود:

بخشهای مختلف دندان. دندان به طور کلی به سه قسمت تقسیم می‌گردد:
- تاج: قسمتی از دندان است که در دهان مشاهده می‌شود.
- ریشه: بخشی از دندان است که در استخوان فک قرار دارد و دیده نمی‌شود.
- طوق: محل تلاقی تاج و ریشه دندان است. 
لایه های مختلف دندان دیده می‌شوند. لایه سطحی دندان که در دهان قابل مشاهده است، مینا نام دارد. مینا سخت ترین بافت ساخته شده در بدن انسان است که بقیه قسمتهای نرمتر دندان را در برابر آسیبهای مختلف محافظت می‌کند. بنابراین اگر این لایه که مقاومترین سد محافظ است، به هر علتی چون پوسیدگی یا ضربه از بین برود، دندان بسیار آسیب پذیر می‌گردد.

لایه های مختلف دندانی بترتیب از سطح به عمق:
- مینا: خارجی‌ترین لایه پوشاننده تاج که سخت ترین بافت بدن می‌باشد
- عاج: لایه زیرین مینا یا لایه میانی دندان
- مغز دندان: داخلی ترین قسمت دندان که حاوی اعصاب و رگهای خونی می‌باشد
- لثه: بافت نرم پوشاننده استخوان فک‌ها و از بافتهای نگهدارنده دندان است
- سمان: لایه بیرونی ریشه که سطح آن را می‌پوشاند
- استخوان فک: بافت سخت نگهدارنده دندان

در زیر مینا، عاج دندان قرار دارد و بطور کامل، مغز دندان را که حاوی رگهای خونی و اعصاب می‌باشد احاطه نموده است. این لایه نسبت به مینا از مقاومت کمتری برخوردار است. جایگزین مینا در قسمت ریشه دندان، سمان نام دارد. این لایه فقط سطح ریشه دندانها را می‌پوشاند. لذا در شرایط طبیعی، در دهان قابل مشاهده نیست.
بطور کلی دندانها توسط الیافی به استخوان فک چسبیده اند  استخوان فک خود توسط لثه پوشیده شده است. بدین ترتیب، در یک دهان سالم، تنها چیزی که قابل دیدن است، لثه و مجموعه تاج دندانهاست. به مجموع لثه و استخوان و الیافی که دندان را در استخوان نگه داشته اند، بافتهای نگهدارنده دندان گفته می‌شود.

هر دندان دارای ۵ سطح است. سطح خارجی، سطح داخلی، سطح جونده و سطوح بین دندانی یا سطوح کناری دندان.

سطوح مختلف دندانها:
- سطح خارجی، سطحی است که در مجاورت لب یا گونه ها قرار دارد.
- سطح داخلی: در دندانهای پایین، سطحی که بطرف زبان و در دندانهای بالا سطحی است که بطرف کام قرار دارد.
- سطح جونده: سطح رویی دندان است که در دندانهای عقب، پهن و دارای برجستگی و فرو رفتگی است و در دندانهای جلو تیز و برنده است.
- سطوح بین دندانی، سطحی است که مجاور دندان کناری قرار می‌گیرد. هر دندان دو سطح کناری دارد.

دوره‌های دندانی و زمان رویش

هر فردی در زندگی خود دو سری دندان دارد: شیری و دائمی (شکل ۵-۲) و سه دوره دندانی را پشت سر میگذارد: دوره دندان شیری، دوره دندانی مخلوط (دوره ای که دندانهای شیری بتدریج جای خود را به دندانهای دائمی میدهند و در دهان کودک مخلوطی از دندانهای شیری و دائمی دیده میشود ) و نهایتاً  دوره دندان دائمی.
الف) دندانهای شیری:
• زمان رویش اولین دندان شیری: حدود ۶ ماهگی
• زمان تکمیل دندانهای شیری: ۲ تا ۵/۲ سالگی
• تعداد کل دندانهای شیری: ۲۰ عدد (در هر نیم فک ۵ دندان)
• اگر زمان رویش هر دندان نسبت به زمان اصلی آن با توجه به جدول حدوداً ۹ ماه به تأخیر بیافتد، فرد باید به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع داده شود.

زمان رویش دندانهای شیری

دندانهای فک	پیش میانی	پیش طرفی	نیش	آسیای اول	آسیای دوم
فک بالا	۱۲-۸ ماهگی	۱۳-۹ماهگی	۲۲-۱۶ ماهگی	۱۹-۱۳ ماهگی	۳۳-۲۵ ماهگی
فک پایین	۱۰-۶ ماهگی	۱۶-۱۰ ماهگی	۲۳-۱۷ ماهگی	۱۸-۱۴ ماهگی	۳۱-۲۳ ماهگی

ب) دندانهای دائمی:
• زمان رویش اولین دندان دائمی: حدود ۶ سالگی
• زمان تکمیل دندانهای دائمی(بجز عقل): حدود ۱۲ الی ۱۳ سالگی
• تعداد کل دندانهای دائمی (با در نظر گرفتن دندانهای عقل): ۳۲ عدد (در هر نیم فک ۸ دندان)
• از حدود ۵/۵ تا ۱۲ سالگی به تدریج دندانهای شیری لق می‌شوند و می‌افتند. معمولاً ۲ تا ۶ ماه پس از افتادن هر دندان شیری، دندان دائمی جانشین رویش می‌‌یابد و تا پایان عمر در دهان باقی می‌ماند.

زمان رویش دندانهای دائمی

دندان های فک	پیش میانی	پیش طرفی	نیش	اولین آسیای کوچک	دومین آسیای کوچک	اولین آسیای بزرگ	دومین آسیای بزرگ	سومین‌آسیای بزرگ (دندان عقل)
فک بالا	۸-۷ سالگی	۹-۸ سالگی	۱۲-۱۱ سالگی	۱۱-۱۰ سالگی	۱۲-۱۰ سالگی	۷-۶ سالگی	۱۳-۱۲ سالگی	۲۱-۱۷ سالگی
فک پایین	۷-۶ سالگی	۸-۷ سالگی	۱۰-۹ سالگی	۱۲-۱۰ سالگی	۱۲-۱۱ سالگی	۷-۶ سالگی	۱۳-۱۱ سالگی	۲۱-۱۷ سالگی

تفاوت دندانهای شیری و دائمی
دندانهای شیری و دائمی با یکدیگر تفاوتهایی دارند که آنها را از یکدیگر قابل تشخیص میسازد

تفاوتهای میان دندانهای شیری و دندانهای دائمی

معیار	دندان شیری	دندان دائمی
اندازه	کوچکتر	بزرگتر
رنگ	روشن	کدر
تاج	کوتاهتر(پیازی شکل)	بلندتر
طوق	تنگ تر	گشادتر
سطح جونده	کوچکتر	بزرگتر
ریشه	باریکتر	پهن تر
ضخامت مینا	نازکتر	ضخیم‌تر
ضخامت عاج	نازکتر	ضخیم‌تر
مغز دندان	وسیع	کوچکتر

اهمیت دندانهای شیری و دندان ۶ سالگی
 دندانهای شیری :
خیلی از افراد هنوز تصور می‌کنندکه دندانهای شیری اهمیتی ندارند، چرا که به زودی جایشان را به دندانهای دائمی خواهند داد. در صورتیکه این دندانها در زمانی که در دهان هستند، وظایف اساسی را بعهده دارند و بعضی از آنها تا سن ۱۲ سالگی هم در دهان باقی می‌مانند. عمده وظایف دندانهای شیری سالم به شرح ذیل می‌باشد:
• حفظ فضای لازم برای رویش دندانهای دائمی.  دندانهای شیری به عنوان راهنمای رویش صحیح دندانهای دائمی محسوب می‌شوند. بنابراین اگر زودتر از دست بروند سبب جابجایی و نامرتب شدن دندانهای دائمی بدلیل کمبود فضا خواهند شد که درمان آن هزینه گزافی به خانواده‌ها تحمیل خواهد کرد. همچنین در صورتیکه دندانهای شیری بیش از زمان لازم در دهان باقی بمانند، باعث بروز مشکلات رویشی دندانهای دائمی می‌گردند (شکل ۶-۲).
• کمک به رشد و تکامل صورت. درصورتیکه دندانهای شیری زود کشیده شوند، رشد فکی بدرستی انجام نخواهد شد.
• اهمیت در جویدن و هضم غذا. کودک در حال رشد به تغذیه مناسب نیاز دارد و تغذیه مناسب با دندانهای پوسیده دچار اشکال شده و سلامت کودک را به خطر می‌اندازد.
• اهمیت در تکلم و بیان صحیح حروف. بنابراین از لحاظ رفتاری کودک راحت‌تر با کودکان دیگر ارتباط برقرار می‌کند.
• آسیب‌هایی که به دندانهای قدامی شیری وارد می‌شود، ممکن است سبب عفونی شدن آنها شده و تغییراتی از جمله تغییر رنگ، نقص در شکل و کج شدن جوانه دندانهای دائمی زیرین خود را باعث خواهند شد. به عبارتی، پوسیدگی دندان شیری می‌تواند موجب آسیب به جوانه دندانهای دائمی زیرین خود گردد.
زود کشیده شدن دندانهای شیری و یا دیر افتادن آنها باعث کمبود فضا برای رشد دندانهای دائمی می‌شود. لذا این دندان در هنگام رشد، با مشکل مواجه شده و کج و نامرتب در دهان ظاهر می‌شوند.

 دندان ۶ سالگی و علت اهمیت آن:
• این دندان اولین آسیای بزرگ دائمی می‌باشد که به دندان ۶ سالگی معروف است و زمان رویش آن هم در ۶ سالگی است. این دندان الگوی رویش سایر دندانهای دائمی است و اگر در جای صحیح خود در زمان مناسب رویش پیدا کند، تقریباً می‌توان انتظار داشت که سایر دندانهای دائمی هم صحیح و مرتب رویش یابند.
• محل رویش آن پشت آخرین دندان شیری یعنی دندان آسیای دوم شیری است .  این دندان، اولین دندان دائمی است که جانشین دندان شیری نمی‌شود و بدون افتادن دندان شیری ، رویش می‌یابد. لذا اکثر والدین تصور می کنند که این دندان شیری است و با این باور غلط که اگر دندان شیری بیافتد، دندان دیگری بدون هیچ مشکلی به جای آن می‌روید، تلاشی برای تمیز نگاه داشتن آن نمی‌شود و این در حالی است که دندان ۶ با تمام اهمیتی که برای آن ذکر شد،  باید تا پایان عمر در دهان باقی بماند، اما زودتر پوسیده شده و از بین می رود و مشکلات متعدد دندانی بعدی را ایجاد می‌نماید.
معاینه دهان و دندان

برای معاینه دهان، وسایل زیر لازم است:
 چوب زبان (آبسلانگ)
 چراغ قوه
 گاز تمیز

 روش معاینه:
۱. دستهایتان را با آب و صابون بشویید.

۲. معاینه شونده را روی یک صندلی بنشانید. خود شما جلوی روی او بایستید؛ از او بخواهید که دهان خود را کاملاً باز کند. با چراغ قوه فضای دهان را روشن کنید.
۳. برای اینکه لثه و همه سطوح دندانها را بتوانید بخوبی معاینه کنید، بایستی از یک طرف فک بالا شروع و بطور منظم با بررسی کلیه سطوح دندانی به سمت دیگر فک معاینه را ادامه داده و سپس به همین ترتیب برای فک پایین عمل ‌نمایید.
۴. برای معاینه لثه و سطح زبانی دندانهای فک پایین، باید زبان و برای معاینه لثه و سطح لبی دندانهای فک بالا و پایین، لبها و گونه را با چوب زبان از سطح لثه دور نمایید (شکل ۹-۲).
۵. برای معاینه زبان، نوک آن را با گاز تمیز گرفته و به سمت خارج از دهان بکشید و تمام سطوح آنرا به دقت نگاه کنید.

 نکات مورد توجه در هنگام معاینه:
• تمام قسمتهای لثه، کف دهان (زیر زبان)، کام، داخل گونه‌ها و لب‌ها را به دقت معاینه کرده تا اگر تورم، زخم و یا هر چیز غیر طبیعی دیگر وجود داشته باشد، متوجه آن شده و بیمار را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع نمایید.
• همه سطوح مختلف را در تک تک دندانها معاینه کنید. وجود پلاک میکروبی، جرم، پوسیدگی ‌دندان ( از یک لک کوچک قهوه‌ای یا سیاه‌رنگ گرفته تا سوراخ شدگی دندان) را بررسی نمایید.
• از آنجا که پوسیدگی دندانی می‌تواند همراه با درد باشد، بایستی در این خصوص از مراجعه کننده یا همراه او وجود درد و یا سابقه درد دندانی را جویا شد.

 در هنگام برخورد با موارد زیر بیمار را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع دهید:
o درد شدید
o تورم روی صورت یا داخل دهان (با درد یا بدون درد)
o بد بودن حال عمومی بیمار( تب، لرز، رنگ پریدگی و ضعف)
o درد در زمان خوردن یا نوشیدن غذاهای سرد، گرم، ترش یا شیرین و یا در هنگام فشار دندانها بر روی هم.
o خونریزی] در صورتیکه علی رغم ارائه توصیه‌های لازم (در فصل لثه و بیماریهای آن) خونریزی همچنان ، تداوم داشته باشد[.
o وجود جرم دندانی

توجه مهم:
 همیشه به یاد داشته باشید که پس از انجام معاینه دهان و دندان فرد مراجعه کننده، با توجه به گروه سنی و شرایط خاص او، آموزشها و توصیه‌های بهداشتی لازم که هر کدام به تفصیل در فصلهای مربوطه بیان شده است با حوصله و دقت لازم به بیمار یا همراه او ارائه شود.